KAYALAR KÖYÜ’NÜN TARİHÇESİ

Kayalar Köyü 1281 yılında KAYILAR’ın bir kolu olan “ AN KABİLE-Yİ KAYIHAN “ sülalesi tarafından kurulmuştur. Bursa’nın Domaniç yaylasından göç ederek köyümüzün en eski yerleşim yeri olan Aşağı Cami ve civarında mülk kuran  Kayıhan’lar  Oğuzlar’ın Kayı Boyun’dan Süleyman Şah , Ertuğrul Bey , Gündüz Bey ve Dündar Bey’in mahiyetindendir.

1281’de Kayalar’a ilk  gelen ve  yerleşenler , HACI KANATLAR , KOÇLAR  ve  DAĞLILAR’dır.  Aşağı Mahallede mülk edinmişlerdir. Daha sonra gelenler  Yukarı Mahalleye yerleşmişler  ve onlara KIRHANLILAR denilmiştir. Osmanlı Beyliği (1299) yılında kurulmuştur. Kayalar Köyü ise Osmanlı Beyliğinden (18yıl) önce kurulmuştur.

NOT : Bu tarihçe Sn. İsmail ERBAYRAK’ın Kayalar Köyü  İlkokulunda  Öğretmenlik yaptığı , 1955 ve sonraki yıllarda bizzat kendisinin yaptığı araştırmalar ve elde ettiği bilgilere dayanarak , kendi el yazısı ile yazdığı “KÖYÜMÜZÜN TARİHÇESİ” defterinden alınmıştır. Sn.İsmail Erbayrak ILICA’lıdır ve ILICA uzun yıllar bizimde bağlı olduğumuz bir Bucak /NAHİYE’dir.İlkokulu Kayalar’da bitirenler bu tarihi ve tarihçeyi öğrenmişlerdir , KAYALAR’ın  kuruluşunun bu şekilde olduğuna inanırlar.

  1281’den önce KAYALAR’da kimler vardı , hangi medeniyet ve kültürlere sahne oldu. Bu konudaki araştırmalar BALIKESİR , BALYA , ILICA ,  BİGA  ve  ALDEMİRCİ’nin  tarihlerini incelemeyi gerektirir.  Uzun araştırmaların sonucu , KARYE-İ KAYALAR TABİ KAZA-İ  BALYA’nın tarihi  bizi çok  önemli  bilgi ve belgeler ile  bazı önemli notlara ulaştırmıştır. Kuruluşumuz ve tarihçemiz  ile ilgili başka bir rivayetin olduğu ortaya çıkmıştır.

** Bu rivayete göre ; Balıkesir GÖK KÖY tarihçesinde (1050-1100) yıllarında Oğuzlar’ın Üçok Kolu’nun Gökhan Grubuna bağlı Gökçe Yörüklerden’den bir grup Balıkesir’in ŞAMLI ovasına gelir , burada  üç kola ayrılırlar , bir grup KAYALAR’a , bir grup HAVRAN ESELER köyüne , bir grup da Balıkesir GÖK KÖY civarına  yerleşir. Gök Köylülerin  giyim , kuşam , mesken  ve yaşam tarzları ile günlük konuşma dili , ağız ve şivesi KAYALAR şivesine çok benzemektedir. Avlu, duvar , bağ ve bahçe çitleri , ev , dam  ve binaların , ekmek fırınlarının yapı tarzı ile eski evlerin çatı ve kiremitleri aynıdır.

** Eseler halkı 1966’da  KARAOĞLANLAR köyünden  şimdiki yere  göç etmişlerdir. Eseler’deki Türkmenler  Oğuzlar’ın Üçok Kolu’nun Gökhan Boyu’nun Çavuldur (Çavdır) Türkmenleridir. Onlara Kılaz, Klağuz , Kılavuzlar ‘da derler. ( 09. 03 . 2016’da Köy Öğretmeni Sedat İĞDİR’den alınan bilgiler ve  Havran Kaymakamlığı tarihçe  araştırmaları kitabından)

** Balıkesir Savaştepe yolu üzerindeki Gök Köy  Balıkesir’e (12) Km. mesafededir. Eseler Köyü  ise Balıkesir Havran yolu üzerinde ve  Havran’a  (9)Km. mesafededir.Gök Köy tarihi  bize , KAYALAR’ın olduğu yerde (1050- 1100) tarihlerinden öncede yerleşik  bir hayat olduğunu göstermektedir.Bu bilgi ışığında” KAYALAR “Köyün’ün Osmanlı’dan (1299 ‘dan) 200-250 yıl kadar önce Oğuzların Üçok Kolu’nun Gökhan Grubu tarafından kurulduğunu öğreniyoruz.  KAYALAR’ın şimdiki  yerinde , aynı isimle anılan meskün bir köy mevcuttur. Bu köyde  yaşayanlara ilaveten (1050-1100) yıllarında Gökçe Yörükler gelip yerleşiyorlar. Bunların üzerine , (1281) yılında KAYALAR’a yine Oğuzlar’ın bir kolu olan Kayı Boyu’ndan An Kabile-yi Kayıhan’lar  gelip yerleşiyor. Her iki Oğuz Boy’undan gelen köy halkı halen  varlığını ve soyunu KAYALAR’da  devam ettirmektedir.

                                                        KAYALAR’IN ESKİ VE  DERİN TARİHİ

Tarih sıralamasına uygun olarak aşağıdaki medeniyetlerin kurulduğu bereketli topraklar üzerinde olduğumuz aşikardır. KAYALAR KÖYÜ ve toprakları bu medeniyetlerin hakimiyetinde ve etkilerinde kalmıştır.

HİTİTLER ,FRİGLER, LİDYALILAR , PERSLER , MAKEDONYALILAR , SELÖKİD KRALLIĞI , BERGAMA KRALLIĞI , ROMA İMPARATORLUĞU , BİZANS İMPARATORLUĞU , ANADOLU SELÇUKLULARI , KARESİ BEYLİĞİ , OSMANLI BEYLİĞİ VE OSMANLI  İMPARATORLUĞU .

-Antik dönem kaynaklarına göre de Balıkesir ve civarında  MİSYALILAR , BİTİNLER , BEBRİKLER (ASYA TRAKLARI) , İÖ:680 ‘lerde LİDYALILAR yaşamıştır. LİDYALILAR  (505 yıl) egemenlik kurmuşlardır.

- Beylikler döneminden itibaren  BALIKESİR ,  BALYA  ve ILCA ile KAYALAR aşağıda sıralanan Beylikler ile Devletlerin SANCAK , LİVA ve EYALETLERİ’nin bağlısı ve hükümranlığında olmuştur.

1304-1345 KARESİ BEYLİĞİ

1345 ‘den itibaren OSMANLI BEYLİĞİ ve OSMANLI İMPARATORLUĞU

1818’den itibaren HÜDAVENDİGAR KOCAELİ eyaletine bağlı eyalet

1841’de BURSA EYALETİNE  bağlı eyalet

1845 ‘de MANİSA İLE BİRLEŞEREK ayrı bir eyalet

1876 ‘da BURSA , İZMİR , KARAHİSAR , KÜTAHYA İLE HÜDAVENDİGAR vilayetine bağlı eyalet           (Meşrutiyetin ilk dönemlerinde bağımsız mutasarrıflıktır.)

-KURTULUŞ SAVAŞININ KAZANILMASINDAN SONRA 29 EKİM 1923 ‘den itibaren TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN BALIKESİR VİLAYETİNİN  BALYA KAZASINA BAĞLI KAYALAR KÖYÜ’dür.

-12.11.2012 tarih ve 6360 sayılı yasa ile 2014 yılı yerel seçimlerinden sonra ; BALIKESİR İlinin BÜYÜK ŞEHİR BELEDİYESİ olması ile  KAYALAR KÖYÜ , Balya İlçesi’nin” KAYALAR MAHALLESİ” olarak kayıtlara geçmiştir.

OSMANLI İDARESİNDEKİ KAYALAR TARİHÇESİNİN   TARİH SIRALAMASI

-Osmanlı idaresindeki  KAYALAR KÖYÜ ,  ILICA  ile birlikte aynı SANCAK ve KAZA merkezlerine bağlı olarak bağlantısını ve varlığını sürdürmüştür.KAYALAR ile ILICA tarihte değişerek NAHİYE (BUCAK) merkezi olmuşlardır.

14-16ncı yy  BİGA MÜSTAKİL SANCAĞINA BAĞLI BALYA KAZASI’NIN  KAYALAR KÖYÜ

16-18nci yy  HÜDAVENDİGAR SANCAĞI’NIN               “               “                        “

18nci yy       BİGA MÜSTAKİL SANCAĞI’NIN                  “              “                         “

1841             HÜDAVENDİGAR SANCAĞI’NIN                 “               “                        “

1841 -1845  KARESİ LİVASI’NA BAĞLI                             “                 “              NAHİYE

1845 -1846  MANİSA VİLAYETİ’NE BAĞLI                      “                  “           KAYALAR KÖYÜ

1844 -1864   KARESİ LİVASI’NA BAĞLI                            “                  “                 “

1864 -1874 KARESİ SANCAĞI ,  EDREMİT KAZASI , BALYA NAHİYESİ               “  

1874 -1880 KARESİ SANCAĞI , MERKEZ  BALIKESİR KAZASI’NIN                       “

1880 -1888          “                                                                 “                   “              “

1888 -1908          “                                             BALYA KAZASI’NIN                        “

1908 -1909          “                                                         “                                       NAHİYE

1909 -1913  KARESİ VİLAYETİ                                     “                                    KAYALAR KÖYÜ 

1913              KARESİ VİLAYETİ                                     “                                       NAHİYE

1913 – 1918 KARESİ  VİLAYETİ                                    “                                    KAYALAR KÖYÜ

1918              KARESİ VİLAYETİ                                      “                                      NAHİYE

1918 -1923   KARESİ VİLAYETİ                                     “                                     KAYALAR KÖYÜ

1923              BALIKESİR VİLAYETİ                                 “                                   KAYALAR KÖYÜ

                                                KAYALAR TARİHÇESİNE EK’ BİLGİLER

**NOT -1 Türk Boyları’nın öncülerinin Anadolu’ya gelişi  (1048) yılına rastlar. Bu sebeple Gök Köy tarihçesindeki  (1050-1100) tarihinin doğruluk derecesi vardır. Onlar da bizim soydaşlarımızdır.

**NOT -2  BALYA  KAZASI’NIN GÜMÜŞ OBA KÖYÜ olarak ALİDEMİRCİ (ALDEMİRCİ ) Bucağı’nın  bir köyü olduğu dönemlerde (1310’lu yıllarda) köyümüz de ALDEMİRCİ’ye  bağlıdır.

**NOT -3  Kayalar Köyünün  (1513) yılında Nahiye merkezi olduğu Ilıca tarihçesinde yazılıdır.  Başbakanlık Osmanlı Devlet Arşivlerinde KAYALAR KÖYÜ ve civarının ( ILICA –KARLIK ve SÖBÜCE  ALAN mevkilerinin) Karesi’den itibaren devlet at yetiştirme harası  , otlağı ve çiftliği olarak kullanıldığı,  kış dönemlerinde atlı süvarilerin  ve atların buralarda kışladığı belirtilmektedir.

**NOT -4 Halen kullanmakta olduğumuz coğrafi ve fiziki haritalarımızda ILICA’nın kuzey doğusunda uzanan Dağ Blokunun adı “KAYALAR DAĞI” ‘dır. Yani KAYALAR  civarımızdaki dağlara bile adını vermiş olan çok eski bir yerleşim birimidir.

**NOT -5 Her nedense;  KOCA MEZARLIK ve ARAPLAR MEZARLIĞI ile ÇİRNİK harabeleri , KERÇE harabeleri hakkında esaslı bir araştırma yapan ve eden olmamıştır.Buraları henüz geçmişi tam aydınlatılmamış tarihi yerlerimizdir. Keza HIDIRCIK Tepesi ile  Kızanlık Çeşmesi altındaki ASAR KALESİ’nin de tarihi ve arkeolojik araştırmaları yapılmamıştır , gördüğümüz ve  bildiğimiz yalnızca rivatetler ile tesadüfen ele geçen bilgi , duyum ve bulgulardır.

**NOT -6  Bir rivayete göre komşumuz  ILICA’dan hala çıkmakta olan KAPLICA SUYU bir zamanlar , bizim KERÇE’deki  soğuk suyun çıktığı yerden çıkıyormuş. Şiddetli bir depremden ve derin sismik sarsıntılarından sonra KERÇE’nin suyu kesilmiş. Kayalarlılar yoğun uğraşılarına rağmen geri gelmeyen suyun  başında  (40) büyük baş hayvan kurban etmişler ancak , aynı kaynaktan sadece şu andaki “SOĞUK SU” çıkmıştır. Sonunda  görmüşlerki  bizim sıcak su  (9Km.) ötemizdeki  ILICA’dan çıkıyor.

**NOT -7  BÜYÜK PINAR ve GÖKMUSA ( 1877-1878) Osmanlı Rus harbi (93Harbi)’nde göç  edenlerin kurduğu köylerdir. Hatta GÖKMUSA  Köyü ilk önce bizim SARNIÇLAR  bölgesine suyun başına gelip  kurulmuştur.(09.03.2016 GÖKMUSA Muhtarı Ali KARABULUT ile bilgiler teyit edilmiştir.) Her iki köyde devletimizce kendilerine tahsis edilen Kayalar Köyü arazileri üzerinde kurulmuştur. 1872 yılında HACI ÖMER ve HACI VELİLER ‘de KAYALAR’dan ayrılarak KAVAKALAN  Köyününü  kurmuşlardır.

TARİHÇEMİZİN  KAYNAKÇASI  AŞAĞIYA SIRALANMIŞTIR :

1.Muharrem KAYNAK’ın  2009 tarihli “KAYALAR KÖYÜ VE TARİHİ KİTABI” ve kitabın KAYNAKÇASI

2.Sn.Hihmet  ADIN ‘ın Sosyal Yönden “ BALYA – ILICA ve ŞAMLI YÖRELERİ”  adlı eseri

3.Başbakanlık Osmanlı Arşivleri (7238) Numaralı ve 1260 (1844)SENESİNE AİT VRDT.TMT .DEFTERİ

4.Sn. İsmail ERBAYRAK’ın KAYALAR KÖYÜ İLK OKULU ARŞİVİNDE muhafaza edilen el yazması defter. ”KÖYÜMÜZÜN TARİHÇESİ DEFTERİ ”

5.Balıkesir –Savaştepe yolu üzerinde ve Balıkesir’e (12Km.) mesafede bulunan GÖK KÖY Tarihçesi

6.Komşumuz ve tarihi BUCAK (NAHİYE ) merkezimiz ILICA’nın tarihçe kayıtları.